chuonggio_132
Tổng số bài gửi : 549
Join date : 31/08/2011
Age : 31
Đến từ : việt trì-phú thọ
 |  Tiêu đề: lịch sử tổng quát tỉnh phú thọ Fri Sep 09, 2011 2:36 pm | |
| Lịch Sử Tổng Quát Tỉnh Phú Thọ Phú
Thọ là vùng đất tổ cội nguồn của dân tộc Việt Nam. Nơi đây các vua
Hùng đã dựng nước Văn Lang – quốc gia đầu tiên của Việt Nam với thủ đô
là Phong Châu.
Lăng vua Hùng trên núi Nghĩa Lĩnh. Ảnh: wikipedia
kỳ phong kiến độc lập, phân cấp hành chính của Việt Nam có sự thay đổi,
chế độ quận, huyện thời Bắc thuộc được thay thế bằng các đạo (lộ, trấn,
xứ, tỉnh), dưới đạo là các phủ, châu, huyện. Phú Thọ thuộc lộ Tam
Giang.Từ
thời nhà Lê đến đầu triều nhà Nguyễn (1428 – 1891), phần lớn tỉnh Phú
Thọ ngày nay thuộc tỉnh Sơn Tây trừ huyện Thanh Xuyên và huyện Yên Lập
thuộc tỉnh Hưng Hoá (huyện Thanh Xuyên nay là 3 huyện Tân Sơn, Thanh Sơn
và Thanh Thuỷ; huyện Yên Lập thuộc phủ Quy Hoá nay thuộc tỉnh Phú
Thọ).Năm
Minh Mạng thứ 12 (1831), nhà vua đã tiến hành cải cách hành chính, đổi
tất cả các trấn trong nước là tỉnh, phân lại địa giới các tỉnh (điều
chuyển một số huyện từ tỉnh nọ sang tỉnh kia), chia tách một số huyện
lớn… Theo đó, trong địa bàn tỉnh Sơn Tây đã điều chuyển như sau:Điều chuyển huyện Từ Liêm về tỉnh Hà Nội;Điều
chuyển huyện Tam Nông về tỉnh Hưng Hoá để làm tỉnh lỵ (tỉnh Hưng Hoá
khi đó bao gồm toàn bộ diện tích các tỉnh vùng Tây bắc Việt Nam ngày
nay).Trong địa bàn tỉnh Hưng Hoá, năm 1833, tách huyện Thanh Xuyên phủ Gia Hưng thành hai huyện Thanh Sơn và Thanh Thuỷ.Sau
khi đánh chiếm Bắc Kỳ, hoàn thành việc xâm lược toàn bộ Việt Nam, thực
dân Pháp lập ra các đạo quan binh, các quân khu, tiểu quân khu… để dễ
dàng và chủ động đàn áp các phong trào kháng chiến. Theo đó, tỉnh Hưng
Hóa với địa bàn rộng lớn ở vùng Tây Bắc Việt Nam đã được chia thành
nhiều tiểu quân khu: tiểu quân khu Tuyên Quang, tiểu quân khu Lào Cai,
tiểu quân khu Yên Bái, tiểu quân khu Vạn Bú; tiểu quân khu phụ Lai Châu
(sau đổi thành các tỉnh dân sự Tuyên Quang, Yên Bái, Lào Cai, Sơn La,
Lai Châu…).Sau
khi cắt đi 16 châu, 4 phủ và hai huyện Trấn Yên, Văn Chấn để thành lập
các đạo quan binh, khu quân sự, tiểu quân khu, Toàn quyền Đông Dương đã
điều chỉnh một số huyện của tỉnh Sơn Tây sang, cộng với các huyện còn
lại để thành lập tỉnh Hưng Hoá mới.Theo Điều I của Nghị định Toàn quyền Đông Dương ngày 8 tháng 9 năm 1891, địa phận tỉnh Hưng Hoá mới được thành lập gồm có:
- Các huyện Tam Nông, Thanh Thuỷ
của tỉnh Hưng Hoá (huyện Thanh Thuỷ bỏ tổng Cự Thắng nhưng tăng thêm
tổng Tinh Nhuệ của huyện Thanh Sơn).
- Các huyện Sơn Vi, Thanh Ba và Phù Ninh của phủ Lâm Thao, tỉnh Sơn Tây.
Như vậy tỉnh Hưng Hoá mới thành lập có 5 huyện và là tiền thân của tỉnh Phú Thọ sau này.Ngày 9
tháng 12 năm 1892 Toàn quyền Đông Dương ra nghị định chuyển huyện Cẩm
Khê nằm trong địa bàn tiểu quân khu Yên Bái về tỉnh Hưng Hoá mới; ngày 5
tháng 6 năm 1893 huyện Hạ Hoà tách khỏi tiểu quân khu Yên Bái nhập vào
tỉnh Hưng Hoá mới (trước đó ngày 9 tháng 9 năm 1891 Toàn quyền Đông
Dương đã điều chuyển huyện Cẩm Khê và huyện Hạ Hoà thuộc phủ Lâm Thao,
tỉnh Sơn Tây về tiểu quân khu Yên Bái).Tiếp đó ngày 17 tháng 7 năm 1895, hai châu Thanh Sơn và Yên Lập thuộc khu quân sự Đồn Vàng chuyển về tỉnh Hưng Hoá mới.Ngày
24 tháng 8 năm 1895 hai huyện Hùng Quan và Ngọc Quan của phủ Đoan Hùng
thuộc tiểu quân khu Tuyên Quang thuộc đạo quan binh 3 Yên Bái nhập vào
tỉnh Hưng Hoá mới.Năm 1900 thành lập thêm huyện Hạc Trì.Ngày 5
tháng 5 năm 1903, Toàn quyền Đông Dương ký nghị định chuyển tỉnh lỵ
của tỉnh Hưng Hoá (từ làng Phúc Trê huyện Tam Nông) lên làng Phú Thọ
thuộc tổng Yên Phú, huyện Sơn Vi (gần đường xe lửa hơn) và đổi tên tỉnh
Hưng Hoá thành tỉnh Phú Thọ. Khi đó tỉnh Phú Thọ gồm
có 2 phủ (Đoan Hùng, Lâm Thao), 8 huyện (Tam Nông, Thanh Thủy, Sơn Vi,
Thanh Ba, Phù Ninh, Cẩm Khê, Hạ Hòa, Hạc Trì) và 2 châu (Thanh Sơn, Yên
Lập).Từ
năm 1903 đến Cách mạng tháng Tám năm 1945, về cơ bản là đơn vị hành
chính trong tỉnh không có những thay đổi lớn, chỉ có thay đổi tên gọi
một số huyện và thành lập một số làng xã mới.Ngày
22 tháng 10 năm 1907 thành lập thị xã Phú Thọ và thị xã Việt Trì. Thị
xã Phú Thọ được chọn là tỉnh lỵ của Phú Thọ. Đến năm 1962, thành phố
Việt Trì được thành lập theo quyết định số 65 của Hội đồng Chính phủ.Năm
1919 bỏ tên huyện Sơn Vi đổi gọi là phủ Lâm Thao. Cũng chính năm này
hai huyện Hùng Quan và Ngọc Quan hợp nhất thành phủ Đoan Hùng.Năm 1939, phủ Đoan Hùng chuyển gọi là châu Đoan Hùng. Cũng năm này huyện Thanh Ba đưa lên thành phủ Thanh Ba.Đến
năm 1940, tỉnh Phú Thọ bao gồm hai phủ: Lâm Thao, Thanh Ba; sáu huyện:
Hạ Hoà, Cẩm Khê, Hạc Trì, Thanh Thuỷ, Tam Nông, Phù Ninh; ba châu: Thanh
Sơn, Yên Lập, Đoan Hùng; hai thị xã: Phú Thọ, Việt Trì và một thị trấn
Hưng Hoá. Toàn tỉnh có 66 tổng, 467 làng xã, 22 phố.Sau
Cách mạng tháng Tám, về mặt hành chính nhà nước Việt Nam thống nhất gọi
các phủ, châu, huyện là huyện, bỏ cấp tổng và tiến hành hợp nhất các
làng nhỏ thành xã. Năm 1946, tỉnh Phú Thọ từ 467 làng cũ hợp nhất thành
106 xã mới. Do có xã quá lớn nên giữa năm 1947 chính phủ lại chia tách
một số xã, đưa số xã từ 106 lên 150 xã.Cũng
năm 1947, 5 huyện hữu ngạn sông Thao là Cẩm Khê, Tam Nông, Thanh Thuỷ,
Thanh Sơn và Yên Lập sát nhập vào khu 14 không thuộc tỉnh Phú Thọ. Đến
tháng 2 năm 1948 khu 14 hợp nhất với khu 10 thành liên khu 10, 5 huyện
hữu ngạn sông Thao lại trở về tỉnh Phú Thọ.Ngày
26 tháng 1 năm 1968, Uỷ ban thường vụ Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ
Cộng hòa ra nghị quyết số 504-NQ/TVQH tiến hành hợp nhất hai tỉnh Phú
Thọ và Vĩnh Phúc thành tỉnh Vĩnh Phú, thành phố Việt Trì trở thành tỉnh
lỵ của Vĩnh Phú.Kỳ
họp thứ 10 Quốc hội khóa IX đã thông qua nghị quyết (ngày 26/11/1996)
về việc chia và điều chỉnh địa giới hành chính một số tỉnh, trong đó có
việc tái lập tỉnh Vĩnh Phúc và tỉnh Phú Thọ. Tỉnh Phú Thọ chính thức
được tái lập và đi vào hoạt động từ ngày 1 tháng 1 năm 1997, ngay năm
sau Phú Thọ được công nhận là tỉnh miền núi.Khi
tách ra, tỉnh Phú Thọ có diện tích 3.465,12 km², dân số 1.261.949
người, gồm 10 đơn vị hành chính cấp huyện: thành phố Việt Trì (tỉnh lỵ),
thị xã Phú Thọ và 8 huyện Thanh Ba, Hạ Hòa, Đoan Hùng, Sông Thao,
Thanh Sơn, Yên Lập, Tam Thanh, Phong Châu.Năm 1999, huyện Phong Châu lại được tách thành hai huyện Phù Ninh và Lâm ThaoHuyện
Thanh Sơn được tách thành 2 huyện: Thanh Sơn và Tân Sơn tại nghị định
số 61/2007/ NĐ-CP ngày 9 tháng 4 năm 2007 của chính phủ nước Cộng hoà Xã
hội chủ nghĩa Việt Nam. |
|
