ới Tử tước chẻ đôi, Italo Calvino đưa người đọc trở về thời kỳ Trung cổ qua câu chuyện rất kỳ lạ và đầy thú vị về vị tử tước Medardo xứ RạngĐông, người chỉ còn lại một nửa người do bị đạn pháo của quân Thổ bắn trong khi đi chiến trận, và đó là một nửa xấu xa của tử tước.


Bìa ấn bản tiếng Việt
Để chiều lòng một số vị Công tước vùng lân cận đang tham gia cuộc chiến chống quân Thổ, Medardo cũng nhập ngũ. Chàng phải đến trình diện hoàng đế đang trú tại đại bản doanh của quân Kitô giáo. Câu chuyện bắt đầu khi tử tước Medardo cùng viên lính hầu Curzio của mình phi ngựa băng qua các bình nguyên Bohemia đang bị hoành hành bởi nạn dịch hạch, xác người ngổn ngang. Sau khi gặp được hoàng đế, chàng nhanh chóng được phong hàm trung úy và cho ra trận. Thế nhưng, ngay trong trận đánh đầu tiên, vì quá hăng tiết và thiếu kinh nghiệm chiến trường, Medardo đã trúng phải đạn pháo của quân Thổ. Kết quả là vị tử tước chỉ còn một nửa, cụ thể hơn thì “những gì còn lại của cái đầu là một con mắt, một lỗ tai, một bên má, nửa sống mũi, nửa khóe miệng, nửa cái cằm, nửa vầng trán và nửa đầu bên kia chỉ là một mớ lùng bùng lão nhão”.

Thực ra cơ thể Medardo sau khi bị tách ra thành hai phần thì tồn tại độc lập như hai cá thể riêng biệt. Một nửa tập hợp những đặc điểm xấu xa, độc ác nhất. Nửa kia thì ngược lại, là những nét tính cách, suy nghĩ tốt đẹp. Sau khi ngưng chiến, người ta tìm thấy nửa xấu xa của Medardo và được các y sĩ ra sức cứu chữa. Trở về xứ RạngĐông, nửa xấu xa ngay lập tức bộ lộ bản chất của mình. Hắn tỏ ra vô cùng độc ác và tàn nhẫn khi liên tục đưa ra những bản án tử hình rất nhiều người vô tội. Sự tàn bạo của Medardo xấu xa đã khiến cho mọi người dân trong vùng đều kinh hãi và khiếp sợ. Thậm chí, hắn còn có ý định đầu độc cháu trai và cố ý hãm hại vú nuôi Sebastiana của mình rồi đuổi bà ra khỏi lâu đài.

Trong khi đó, sau khi trải qua một cuộc hành hương dài, chàng Tốt-bụng, nửa tốt đẹp của Medardo, cuối cùng cũng trở về xứ RạngĐông. Thế là Medardo xấu xa sống trong lâu đài còn Medardo tốt đẹp ở trong rừng. Medardo xấu xa gây ra bao điều ác còn Medardo tốt đẹp thì làm việc tốt giúp đỡ mọi người. Vấn đề trở nên rắc rối khi Medardo tốt đẹp đem lòng yêu nàng Pamela nhưng bố mẹ cô lại muốn cô kết hôn với Medardo xấu xa. Thế là hai nửa tốt xấu của một con người bắt đầu bước vào trận chiến tranh giành tình cảm của cô gái trẻ.

Với Tử tước chẻ đôi, Italo Calvino đã sớm thể hiện được tài năng của một cây bút hậu hiện đại bậc thầy. Cuốn tiểu thuyết mang vẻ đẹp của một câu chuyện cổ tích với những chi tiết hư cấu đầy sức bay bổng của trí tưởng tượng. Đọc Tử tước chẻ đôi, nghĩa là ta đang bước chân vào thế giới kỳ diệu mà Italo Calvino sáng tạo ra với những nhân vật hết sức đặc biệt. Bên cạnh một ngài tử tước bị chẻ đôi người còn có vị bác sĩ Trelawney đã sáu mươi tuổi nhưng chỉ cao bằng đứa trẻ, và cực kỳ nhát gan. Hay là bác thợ cả ThạchĐầuĐinh tài ba lão luyện chuyên chế tạo những cỗ máy có công dụng rất kỳ lạ.

Số phận kỳ lạ của vị tử tước được kể lại qua lời người cháu trai trẻ tuổi của Medardo. Qua đó, Italo Calvino đem đến cho người đọc một câu chuyện ngụ ngôn độc đáo về hai mặt tốt xấu, về bản chất thiện và ác trong tâm hồn mỗi con người. Cuộc đấu tranh giữa thiện và ác là đề tài thường xuyên được khai thác trong các tác phẩm văn chương. Nhưng Italo Calvino đã khiến người đọc phải kinh ngạc khi tách hai mặt thiện ác trong con người thành hai phần riêng biệt. Phần nào cũng biết yêu, biết ghét, và biết đấu tranh vì mục đích của chính mình.